دسته
بقيع
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 88561
تعداد نوشته ها : 102
تعداد نظرات : 6
Rss
طراح قالب
GraphistThem272
جغرافياي طبيعي استان قزوين
استان قزوين در حوزه مركزي ايران بين ۴۸ درجه و ۴۵ دقيقه تا ۵۰ درجه و ۵۱ دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ و ۳۵ درجه و ۲۴ دقيقه تا ۳۶ درجه و ۴۸ دقيقه عرض شمالي نسبت به خط استوا قرار دارد.
اين استان از شمال به استانهاي مازندران و گيلان و از غرب به استانهاي زنجان و همدان ، از جنوب به استان مركزي و از شرق به استان تهران محدود ميباشد.
استان قزوين به دليل داشتن ارتفاعات متعدد همچون رشته كوه البرز درشمال استان و گسترش آن در جهات شمالشرقي و شمالغربي و كوههاي پراكنده در نقاط ديگر استان ، شرايط مناسب زيست اقليمي را داراست .
مرتفع ترين كوهها، سيالان با ارتفاع ۴۱۷۵ متر از سطح دريا و كي جگين با ۳۵۰۰ متر از سطح دريا و سفيد كوه با ۲۳۰۰ متر از سطح دريا محدوده مركزي و شرقي استان را تشكيل مي دهد.
كه شيب آن از شمالغرب در جهت جنوبشرق امتداد يافته و ارتفاع پايين ترين نقطه آن ۱۱۳۰ متر از سطح درياست و به دليل همين شيب سطح آبهاي زير زميني در جنوبشرقي استان بالا مي باشد. حداقل ارتفاع استان در شمالغرب در بخش طارم سفلي در كناره هاي درياچه سفيد رود با ارتفاع ۳۰۰ متر از سطح درياست.
استان قزوين به لحاظ شرايط طبيعي به دو ناحيهٔ كوهستانى و دشتى تقسيم مى‌شود. منطقهٔ كوهستانى آن در شمال استان قرار دارد و دهستان‌‌هاى الموت، رودبار و قسمتى از كوهپايهٔ اقبال و پشگلدره را در بر مى‌گيرد. در همين ناحيه، بخشى از رشته‌كوه البرز از بخش شمال غربى و از استان گيلان به طرف جنوب غربى در داخل استان قزوين كشيده شده است. سيالان و الموت دو قله از قله‌هاى معروف كوهستان‌هاى بخش غربى البرزدر اين منطقه قرار دارند .
دره هاى البرز در دامنه‌هاى خشكِ جنوبى، به‌ويژه در ناحيهٔ قزوين، باريك و كم‌عرض هستند و با ديواره هاى پرشيب كشيده شده‌اند. آبادترين و پرجمعيت‌‌ترين دره هاى آن، درهٔ شاهرود و دره هاى دو شاخهٔ معروف آن، رود طالقان و رود الموت‌اند كه آب دامنه هاى البرز جنوبى را به سفيدرود مى‌رسانند. دره و رودخانهٔ شاهرود كوه‌هاى ميان درهٔ چالوس و سفيدرود را از شرق به غرب شكافته و آن را به دو قسمت شمالى و جنوبى تقسيم كرده‌اند. در جنوب شاهرود، كوه‌هاى زياران، سبزپوش، خزران و ... قرار دارند كه از زمان‌هاى پيشين مسيرهاى پيادهٔ شمالى - جنوبى قزوين بوده‌‌اند كه بعضى از آنها در امتداد دره‌ها تا ساحل درياى مازندران (خزر) امتداد يافته‌اند و گردنه‌هاى معروف سلمبار و الوچشمه را پديد آورده‌‌اند. اين راه ها ناحيهٔ دشت قزوين را به غرب مازندران و شرق گيلان متصل كرده‌اند. در ناحيهٔ غربى دشت قزوين يك رشته ارتفاعات موازى به نام «چرگر» قرار دارد كه از جانب شمال به جنوب كشيده شده و استان قزوين را از استان زنجان و خمسه جدا مى‌كند. اين ارتفاعات در حدفاصل نواحى سلطانيه و طارم قرار دارند. در قسمت جنوب اين استان، چند رشته از ارتفاعات به موازات هم قرار گرفته‌اند كه به نام «رامند» معروف هستند.
ارتفاعات مزبور در جنوب شرقى دهستان زهرا قرار دارند. اين ارتفاعات در قسمت جنوب غربى با كوه‌هاى خرقان و درگزين استان همدان پيوند دارند. استان قزوين از جانب غربى، بدون هيچ مانعى، به جلگهٔ ساوجبلاغ كه در حال حاضر جزء محدودهٔ استان تهران است و كوه طالقان آن را از استان قزوين جدا كرده است، منتهى مى‌شود.
از پديده هاي طبيعي استان قزوين مي توان به درياچه اوان به مساحت حدود ۸ هكتار در بخش رودبار الموت اشاره كرد كه همه ساله تعداد زيادي از گردشگران را به خود جذب مي كنداستان را دشت و قسمتهاي جنوبي آن را ارتفاعات فرا گرفته است.
تنوع اقليمي استان و قابليتهاي آبي و خاكي زمينه مناسبي براي كشت انواع محصولات گرمسيري در منطقه طارم سفلي و رودبار الموت و ساير محصولات سردسيري را در ديگر نقاط استان فراهم آورده است. كل اراضي قابل كشت استان حدود ۴۷۰ هزار هكتار مي باشد. ميزان مراتع استان حدود ۹۵۰ هزار هكتار در قالب مراتع درجه يك ، دو و سه است.
جنگلهاي استان در ارتفاعات دو تا سه هزار متري بخش الموت و طارم سفلي به صورت درختان پراكنده و نامنظم روئيده كه ذخيره گاه ژنتيكي درختاني مانند ارش، زالزالك ، بلوط، گردوي وحشي، آلو جنگلي، بادام كوهي و پسته وحشي مي باشد.
با وجود اكوسيستمهاي ويژه دراستان غناي حيات وحش استان در خور توجه بوده و از محيط هاي طبيعي كه استعداد طبيعي حفظ و احياء رستنيها ، تكثير و پرورش جانوران وحشي و ذخاير ژنتيكي گياهي و همچنين ويژگيهاي خاصي از نظر آثار طبيعي دارند عبارتند از:
- منطقه حفاظت شده باشگل
- منطقه شكار و تيراندازي ممنوع الموت
در گذشته تنوع گونه ها و وضعيت جانوري آن در حدي گزارش شده كه يكي از عرصه هاي طبيعي كشور محسوب مي گرديد. در ۳۰ سال گذشته روند تخريب و دگرگونيهاي انجام شده در قلمرو زيستگاهي به تدريج باعث كاهش جمعيت وحوش شده و بخصوص در ۱۰ سال اخير سير قهقرايي تراكم جمعيت حيات وحش ثبت گرديده است. كل و بز، ميش و قوچ، آهو، خرگوش، گرگ، روباه معمولي ، شغال، خرس قهوه اي، گراز، پلنگ و احتمالاً سياه گوش از جمله وحوش استان به شمار مي روند. همچنين گونه هاي مختلف پرندگان شكاري و پرندگان قابل شكار در نقاط مختلف استان مشاهده مي شوند.
آبهاي سطحي استان عمدتاً در دو حوزه آبريزجاري است. حوزه آبريزشمالي (سفيد رود) و حوزه آبريز جنوبي (شور).
حوزه آبريز شمالي (سفيد رود) از رودخانه هاي طالقان رود و الموت رود كه با هم شاهرود را تشكيل مي دهند، با ميزان حدود ۷۵۰ ميليون متر مكعب در شهر لوشان از استان خارج مي گردد. حوزه آبريز جنوبي (شور) كه شامل رودخانه هاي حاجي عرب، خررود و ابهررود و رودخانه هاي كوچك دامنه هاي جنوبي البرز مي شود. رود حاجي عرب از كوههاي جنوبي (خرقان شرقي) سرچشمه گرفته با حجم آبي در حدود ۱۶ ميليون متر مكعب بصورت فصلي جريان دارد.
خررود از كوههاي جنوب استان زنجان سرچشمه گرفته و شيب آن در جهت شرق مي باشد و آبدهي ساليانه آن حدود ۲۶ ميليون متر مكعب د راستان تخليه مي شود. همچنين رودخانه هاي دامنه جنوبي البرز كه آب شيب آنها بطرف جنوب مي باشد، عموماً فصلي بوده و آبدهي آنها حدود ۲۵۰ ميليون متر مكعب برآورد شده است.
جغرافياي انساني استان قزوين
بر اساس آخرين تقسيمات كشوري در پايان سال ۸۴ استان قزوين داراي ۵ شهرستان ( قزوين، تاكستان، بوئين زهرا، البرز و آبيك ) ۲۴ شهر ( قزوين، اقباليه، محمود آباد نمونه، سيردان، كوهين، الوند، بيدستان، محمديه، آبيك ، خاكعلي، تاكستان، اسفرورين، ضياء آباد، نرجه، خرمدشت، بوئين زهرا، آوج ، شال، دانسفهان، آبگرم، سگزآباد، ارداق، معلم كلايه و رازميان) ۱۹ بخش و ۴۴ دهستان و۱۲۰۹ آبادي ميباشد. دين
پيش از ورود اسلام به اين منطقه ،دين مردم اين استان زرتشتي بود. تا جايي كه گفته مي شود بناي اوليه نخستين مسجد هاي شهر قزوين برروي آتشكده ها ساخته شده است . بعد از اسلام تا زمان آغازحكومت صفويه در قزوين ،تسنن در بين مردم رواج بيشتري داشت . با آغاز حكومت صفوي ،تشيع در قزوين به سرعت رو به گسترش نهاد و امروزه مذهب عموم مردم اين استان ،شيعه دوازده امامي است. در حال حاضر چند خانواده آشوري ،ارمني و زرتشتي نيز در قزوين ساكن هستند. در گذشته تعداد مسيحيان در اين منطقه بيشتر بود و داراي سه كليسا در قزوين بودند.
زبان
زبانهاي رايج در استان قزوين عبارتنداز :فارسي ،تاتي ،مراغي،كردي،لري ،تركي ،و رمانلويي .
زبان رايج مردم شهر قزوين و نيز بيشتر ساكنين بخش هاي شرقي اين استان،« فارسي» است . ساير زبا ن ها و گويشها و پراكندگي آنها بسته به شرايط جغرافيايي و نيز تحت تاثير زبا ن هاي مناطق همسايه مي باشد .بعنوان مثال درقسمت غربي به دليل همجواري اين ناحيه با استان مازندران ، زبان ساكنين اين منطقه با اصطلاحات زبان « طبري» همراه است . اين زبان در قسمت شرقي الموت همجوار با استان گيلان داراي اصطلاحات گيلكي است.
نژاد
مردم شهر قزوين از نژاد اصيل آريايي هستند .آنها قرن هاي متمادي است كه در اين ناحيه سكونت گزيده و شهرنشيني را آغاز كرده اند . به جز افرادي كه در ناحيه الموت و كوهپايه زندگي مي كنند ، برخي از ساكنين نواحي استان گروه هاي قومي ديگري هستند كه به لحاظ سياسي و موقعيت خاص جغرافيايي اين منطقه و استفاده از امكانات آن ،در زمان هاي مختلف از نواحي ديگر به اين سرزمين آمده و در آن استقرار يافته اند . گروه هاي قومي ساكن در منطقه قزوين عبارتند از : كردها ، لرها ، تات ها و مراغي ها ( كله بزيها ) .
جمعيت
براساس نتايج تفضيلي سر شماري عمومي سال ۱۳۸۵،جمعيت استان قزوين ۱۱۴۳۲۰۰ نفر برآورد شده است . از اين تعداد ۵۵۹۳۳۰ نفر را زنان و ۵۸۳۸۷۰ نفر را مردان تشكيل مي دهند. همچنين تعداد ۷۷۷۹۷۵نفر در نقاط شهري(۴/۵۹ درصد از كل استان) و ۳۶۵۲۰۳ نفر در مناطق روستايي زندگي مي كنند.
استان قزوين به دليل وجود مراكز صنعتي و فعاليت هاي اقتصادي گسترده از جمله استان هاي مهاجر پذير كشور است .براساس اطلاعات موجود ، اين استان در دهه ۸۵-۱۳۷۵ تعداد ۹۶۰۰۰ نفر مهاجر وارد شده و ۹۴۰۰۰ مهاجر خارج شده را داشته است.
در سال ۱۳۸۵ ، معادل ۸۹/۸۵ درصد از جمعيت بالاي شش سال اين استان باسواد بوده اند. اين ميزان ،يكي از بالاترين نرخ هاي با سوادي در سطح كشور است از نظر تركيب سني ، اين استان داراي جمعيت نسبتا جواني است به طوري كه در سال ۱۳۸۵، ۳۲/۲۴ درصد جمعيت استان كمتر از ۱۵ سال سن داشته اند.
اين استان از شمال به استانهاي مازندران و گيلان و از غرب به استانهاي زنجان و همدان ، از جنوب به استان مركزي و از شرق به استان تهران محدود ميباشد.
استان قزوين به دليل داشتن ارتفاعات متعدد همچون رشته كوه البرز درشمال استان و گسترش آن در جهات شمالشرقي و شمالغربي و كوههاي پراكنده در نقاط ديگر استان ، شرايط مناسب زيست اقليمي را داراست .
مرتفع ترين كوهها، سيالان با ارتفاع ۴۱۷۵ متر از سطح دريا و كي جگين با ۳۵۰۰ متر از سطح دريا و سفيد كوه با ۲۳۰۰ متر از سطح دريا محدوده مركزي و شرقي استان را تشكيل مي دهد.
كه شيب آن از شمالغرب در جهت جنوبشرق امتداد يافته و ارتفاع پايين ترين نقطه آن ۱۱۳۰ متر از سطح درياست و به دليل همين شيب سطح آبهاي زير زميني در جنوبشرقي استان بالا مي باشد. حداقل ارتفاع استان در شمالغرب در بخش طارم سفلي در كناره هاي درياچه سفيد رود با ارتفاع ۳۰۰ متر از سطح درياست.
استان قزوين به لحاظ شرايط طبيعي به دو ناحيهٔ كوهستانى و دشتى تقسيم مى‌شود. منطقهٔ كوهستانى آن در شمال استان قرار دارد و دهستان‌‌هاى الموت، رودبار و قسمتى از كوهپايهٔ اقبال و پشگلدره را در بر مى‌گيرد. در همين ناحيه، بخشى از رشته‌كوه البرز از بخش شمال غربى و از استان گيلان به طرف جنوب غربى در داخل استان قزوين كشيده شده است. سيالان و الموت دو قله از قله‌هاى معروف كوهستان‌هاى بخش غربى البرزدر اين منطقه قرار دارند .
دره هاى البرز در دامنه‌هاى خشكِ جنوبى، به‌ويژه در ناحيهٔ قزوين، باريك و كم‌عرض هستند و با ديواره هاى پرشيب كشيده شده‌اند. آبادترين و پرجمعيت‌‌ترين دره هاى آن، درهٔ شاهرود و دره هاى دو شاخهٔ معروف آن، رود طالقان و رود الموت‌اند كه آب دامنه هاى البرز جنوبى را به سفيدرود مى‌رسانند. دره و رودخانهٔ شاهرود كوه‌هاى ميان درهٔ چالوس و سفيدرود را از شرق به غرب شكافته و آن را به دو قسمت شمالى و جنوبى تقسيم كرده‌اند. در جنوب شاهرود، كوه‌هاى زياران، سبزپوش، خزران و ... قرار دارند كه از زمان‌هاى پيشين مسيرهاى پيادهٔ شمالى - جنوبى قزوين بوده‌‌اند كه بعضى از آنها در امتداد دره‌ها تا ساحل درياى مازندران (خزر) امتداد يافته‌اند و گردنه‌هاى معروف سلمبار و الوچشمه را پديد آورده‌‌اند. اين راه ها ناحيهٔ دشت قزوين را به غرب مازندران و شرق گيلان متصل كرده‌اند. در ناحيهٔ غربى دشت قزوين يك رشته ارتفاعات موازى به نام «چرگر» قرار دارد كه از جانب شمال به جنوب كشيده شده و استان قزوين را از استان زنجان و خمسه جدا مى‌كند. اين ارتفاعات در حدفاصل نواحى سلطانيه و طارم قرار دارند. در قسمت جنوب اين استان، چند رشته از ارتفاعات به موازات هم قرار گرفته‌اند كه به نام «رامند» معروف هستند.
ارتفاعات مزبور در جنوب شرقى دهستان زهرا قرار دارند. اين ارتفاعات در قسمت جنوب غربى با كوه‌هاى خرقان و درگزين استان همدان پيوند دارند. استان قزوين از جانب غربى، بدون هيچ مانعى، به جلگهٔ ساوجبلاغ كه در حال حاضر جزء محدودهٔ استان تهران است و كوه طالقان آن را از استان قزوين جدا كرده است، منتهى مى‌شود.
از پديده هاي طبيعي استان قزوين مي توان به درياچه اوان به مساحت حدود ۸ هكتار در بخش رودبار الموت اشاره كرد كه همه ساله تعداد زيادي از گردشگران را به خود جذب مي كنداستان را دشت و قسمتهاي جنوبي آن را ارتفاعات فرا گرفته است.
تنوع اقليمي استان و قابليتهاي آبي و خاكي زمينه مناسبي براي كشت انواع محصولات گرمسيري در منطقه طارم سفلي و رودبار الموت و ساير محصولات سردسيري را در ديگر نقاط استان فراهم آورده است. كل اراضي قابل كشت استان حدود ۴۷۰ هزار هكتار مي باشد. ميزان مراتع استان حدود ۹۵۰ هزار هكتار در قالب مراتع درجه يك ، دو و سه است.
جنگلهاي استان در ارتفاعات دو تا سه هزار متري بخش الموت و طارم سفلي به صورت درختان پراكنده و نامنظم روئيده كه ذخيره گاه ژنتيكي درختاني مانند ارش، زالزالك ، بلوط، گردوي وحشي، آلو جنگلي، بادام كوهي و پسته وحشي مي باشد.
با وجود اكوسيستمهاي ويژه دراستان غناي حيات وحش استان در خور توجه بوده و از محيط هاي طبيعي كه استعداد طبيعي حفظ و احياء رستنيها ، تكثير و پرورش جانوران وحشي و ذخاير ژنتيكي گياهي و همچنين ويژگيهاي خاصي از نظر آثار طبيعي دارند عبارتند از:
- منطقه حفاظت شده باشگل
- منطقه شكار و تيراندازي ممنوع الموت
در گذشته تنوع گونه ها و وضعيت جانوري آن در حدي گزارش شده كه يكي از عرصه هاي طبيعي كشور محسوب مي گرديد. در ۳۰ سال گذشته روند تخريب و دگرگونيهاي انجام شده در قلمرو زيستگاهي به تدريج باعث كاهش جمعيت وحوش شده و بخصوص در ۱۰ سال اخير سير قهقرايي تراكم جمعيت حيات وحش ثبت گرديده است. كل و بز، ميش و قوچ، آهو، خرگوش، گرگ، روباه معمولي ، شغال، خرس قهوه اي، گراز، پلنگ و احتمالاً سياه گوش از جمله وحوش استان به شمار مي روند. همچنين گونه هاي مختلف پرندگان شكاري و پرندگان قابل شكار در نقاط مختلف استان مشاهده مي شوند.
آبهاي سطحي استان عمدتاً در دو حوزه آبريزجاري است. حوزه آبريزشمالي (سفيد رود) و حوزه آبريز جنوبي (شور).
حوزه آبريز شمالي (سفيد رود) از رودخانه هاي طالقان رود و الموت رود كه با هم شاهرود را تشكيل مي دهند، با ميزان حدود ۷۵۰ ميليون متر مكعب در شهر لوشان از استان خارج مي گردد. حوزه آبريز جنوبي (شور) كه شامل رودخانه هاي حاجي عرب، خررود و ابهررود و رودخانه هاي كوچك دامنه هاي جنوبي البرز مي شود. رود حاجي عرب از كوههاي جنوبي (خرقان شرقي) سرچشمه گرفته با حجم آبي در حدود ۱۶ ميليون متر مكعب بصورت فصلي جريان دارد.
خررود از كوههاي جنوب استان زنجان سرچشمه گرفته و شيب آن در جهت شرق مي باشد و آبدهي ساليانه آن حدود ۲۶ ميليون متر مكعب د راستان تخليه مي شود. همچنين رودخانه هاي دامنه جنوبي البرز كه آب شيب آنها بطرف جنوب مي باشد، عموماً فصلي بوده و آبدهي آنها حدود ۲۵۰ ميليون متر مكعب برآورد شده است.
جغرافياي انساني استان قزوين
بر اساس آخرين تقسيمات كشوري در پايان سال ۸۴ استان قزوين داراي ۵ شهرستان ( قزوين، تاكستان، بوئين زهرا، البرز و آبيك ) ۲۴ شهر ( قزوين، اقباليه، محمود آباد نمونه، سيردان، كوهين، الوند، بيدستان، محمديه، آبيك ، خاكعلي، تاكستان، اسفرورين، ضياء آباد، نرجه، خرمدشت، بوئين زهرا، آوج ، شال، دانسفهان، آبگرم، سگزآباد، ارداق، معلم كلايه و رازميان) ۱۹ بخش و ۴۴ دهستان و۱۲۰۹ آبادي ميباشد. دين
پيش از ورود اسلام به اين منطقه ،دين مردم اين استان زرتشتي بود. تا جايي كه گفته مي شود بناي اوليه نخستين مسجد هاي شهر قزوين برروي آتشكده ها ساخته شده است . بعد از اسلام تا زمان آغازحكومت صفويه در قزوين ،تسنن در بين مردم رواج بيشتري داشت . با آغاز حكومت صفوي ،تشيع در قزوين به سرعت رو به گسترش نهاد و امروزه مذهب عموم مردم اين استان ،شيعه دوازده امامي است. در حال حاضر چند خانواده آشوري ،ارمني و زرتشتي نيز در قزوين ساكن هستند. در گذشته تعداد مسيحيان در اين منطقه بيشتر بود و داراي سه كليسا در قزوين بودند.
زبان
زبانهاي رايج در استان قزوين عبارتنداز :فارسي ،تاتي ،مراغي،كردي،لري ،تركي ،و رمانلويي .
زبان رايج مردم شهر قزوين و نيز بيشتر ساكنين بخش هاي شرقي اين استان،« فارسي» است . ساير زبا ن ها و گويشها و پراكندگي آنها بسته به شرايط جغرافيايي و نيز تحت تاثير زبا ن هاي مناطق همسايه مي باشد .بعنوان مثال درقسمت غربي به دليل همجواري اين ناحيه با استان مازندران ، زبان ساكنين اين منطقه با اصطلاحات زبان « طبري» همراه است . اين زبان در قسمت شرقي الموت همجوار با استان گيلان داراي اصطلاحات گيلكي است.
نژاد
مردم شهر قزوين از نژاد اصيل آريايي هستند .آنها قرن هاي متمادي است كه در اين ناحيه سكونت گزيده و شهرنشيني را آغاز كرده اند . به جز افرادي كه در ناحيه الموت و كوهپايه زندگي مي كنند ، برخي از ساكنين نواحي استان گروه هاي قومي ديگري هستند كه به لحاظ سياسي و موقعيت خاص جغرافيايي اين منطقه و استفاده از امكانات آن ،در زمان هاي مختلف از نواحي ديگر به اين سرزمين آمده و در آن استقرار يافته اند . گروه هاي قومي ساكن در منطقه قزوين عبارتند از : كردها ، لرها ، تات ها و مراغي ها ( كله بزيها ) .
جمعيت
براساس نتايج تفضيلي سر شماري عمومي سال ۱۳۸۵،جمعيت استان قزوين ۱۱۴۳۲۰۰ نفر برآورد شده است . از اين تعداد ۵۵۹۳۳۰ نفر را زنان و ۵۸۳۸۷۰ نفر را مردان تشكيل مي دهند. همچنين تعداد ۷۷۷۹۷۵نفر در نقاط شهري(۴/۵۹ درصد از كل استان) و ۳۶۵۲۰۳ نفر در مناطق روستايي زندگي مي كنند.
استان قزوين به دليل وجود مراكز صنعتي و فعاليت هاي اقتصادي گسترده از جمله استان هاي مهاجر پذير كشور است .براساس اطلاعات موجود ، اين استان در دهه ۸۵-۱۳۷۵ تعداد ۹۶۰۰۰ نفر مهاجر وارد شده و ۹۴۰۰۰ مهاجر خارج شده را داشته است.
در سال ۱۳۸۵ ، معادل ۸۹/۸۵ درصد از جمعيت بالاي شش سال اين استان باسواد بوده اند. اين ميزان ،يكي از بالاترين نرخ هاي با سوادي در سطح كشور است از نظر تركيب سني ، اين استان داراي جمعيت نسبتا جواني است به طوري كه در سال ۱۳۸۵، ۳۲/۲۴ درصد جمعيت استان كمتر از ۱۵ سال سن داشته اند.